Pemerintahan Melayu

Bincangkan sistem politik masyarakat Melayu tradisional sebelum

campurtangan British.

A. Pengenalan (3markah)

. Kesemua negeri-negeri Melayu kecuali Negeri Sembilan mempunyai sistem

politik yang sama. Sistem politik di negeri-negeri Melayu adalah berasaskan

kepada sistem politik zaman Kesultanan Melayu Melaka.

. Sebelum campurtangan British, sistem politik di negeri-negeri Melayu boleh

dibahagikan kepada tiga peringkat iaitu negeri, daerah atau jajahan dan kampung

sementara sistem politik di negeri Sembilan pula berasaskan adat perpatih.

. Namun begitu, selepas campur tangan British pada tahun 1874, sistem politik di

negeri Melayu telah dibahagikan kepada empat peringkat iaitu

negeri,daerah/jajahan, mukim dan kampung.

B. Isi-Isi (20 markah)

. Peringkat Negeri

Dalam sistem politik Melayu tradisional, unit politik yang terbesar ialah negeri,

Pentadbiran sesebuah negeri Melayu diketuai oleh sultan ataupun raja.

Sultan atau Raja merupakan pemegangn kuasa politik tertinggi dalam pentadbiran

sesebuah negeri.

Sultan atau raja akan dibantu oleh pembesar dalam melaksanakan pentadbiran

sesebuah negeri Melayu. Mereka digelar pembesar 4, 8,16 dan 32.

Contoh di Perak, pembesar 4 yang membantu Sultan melaksanakan pentadbiran

sesebuah negeri ialah Raja Bendahara, Penghulu Bendahari, Temenggung Paduka

Raja dan Menteri Seri Paduka Tuan. Di Kedah pula, pembesar empatnya digelar Seri

Paduka Maha Menteri, Seri Paduka Laksamana, Paduka Maharaja Temenggong

Anggota Besar dan Seri Maharaja Putra Dewa. Sementara di Pahang pembesar

empatnya digelar Orang Besar Indera Maharaja Perba Jelai, Orang Kaya Indera

Segera Temerloh, Orang Kaya Indera Pahlawan Chenor dan Orang Kaya Indera

Syahbandar. Di Kelantan pula, pembesar empatnya digelar Raja Bendahara, Raja

Temenggung, Paduka Menteri dan Engku Besar Jeram.

Sementara sistem politik di negeri Sembilan pula adalah berasaskan Adat Perpatih.

Yang di Pertuan Besar Negeri Sembilan akan dibantu oleh Undang Empat yang

terdiri daripada Undang Sungai Ujong, Undang Jelebu, Undang Rembau dan Undang

Johol bagi melaksanakan pentadbiran negeri.

Bagi memperkukuh kedudukan sultan atau raja dalam pentadbiran negeri-negeri

Melayu, sultan atau raja seringkali dikaitkan dengan konsep “daulat”. Kedaulatan

seseorang sultan diperkukuh melalui bahasa, warna, alat kebesaran dan nobat.

Contohnya, warna kuning sebagai warna Diraja. Sultan atau raja juga mempunyai

peralatan kebesaran seperti gendang, nobat, serunai, nafiri, payung, cop mohor, tapak

sireh, pedang, keris panjang, lembing, mahkota dan sebagainya.

Perlantikan seseorang sultan dan raja bagi mentadbir sesebuah negeri Melayu

biasanya dilakukan berasaskan sistem warisan Perak yang menggunakan sistem

giliran.

Menurut sistem warisan, apabila seseorang Sultan ataupun raja mangkat, putera

sulong sultan daripada permaisuri berdarah raja berhak mewarisi takhta kerajaan.

Bakal pengganti sultan digelar Raja Muda ataupun Tengku Mahkota. Mereka akan

dilantik sebagai sultan atau raja sebelum jenazah sultan dimakamkan.

Sementara di Perak, perlantikan seseorang Sultan ataupun raja akan dilakukan

melalui sistem giliran. Melalui sistem ini, bakal sultan perlulah memegang jawatan

raja di Hilir, Raja Bendahara dan Raja Muda.

Perlantikan yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan pula dilakukan oleh Undang

Empat di kalangan putera yang Di-Pertuan Besar Negeri Sembilan.

. Peringkat Daerah

Bagi melicinkan pentadbiran, setiap negeri dipecahkan pula kepada beberapa daerah

atau jajahan.

Pentadbiran daerah atau Ketua Jajahan mendapat tauliah daripada Sultan atau raja.

Mereka mempunyai cop mohor sendiri untuk melaksanakan tugas dan mempunyai

kuasa penuh dalam kawasan pentadbiran masing-masing. Kawasan pentadbiran

adalah bergantung kepada kawasan yang diperuntukkan dalam surat tauliah yang

dikurniakan oleh sultan atau raja. Pembesar daerah atau jajahan bertanggungjawab

kepada sultan atau raja.

Kedudukan pembesar daerah adalah sangat penting dalam sistem pemerintahan

negeri-negeri Melayu. Pembesar daerah sangat rapat dengan rakyat. Oleh itu mereka

sangat berkuasa dan penting sebagai perantaraan antara Sultan dengan rakyat. Justeru

itu, terdapat kes-kes di mana pembesar daerah lebih berkuasa daripada Sultan.

Contohnya di Perak, pembesar daerah berhak memilih bakal sultan dan berkuasa

menyingkirkan sultan yang mereka tidak disukai.

Pembesar daerah dibenarkan memungut cukai di daerah yang diperuntukan kepada

mereka sebagai pendapatan mereka. Sebahagian kecil daripada cukai tersebut akan

diserahkan kepada sultan sebagai tanda taat setia. Contohnya Sultan Perak akan

diberikan sebanyak RM 6.00 bagi tiap-tiap bahara bijih timah yang dieksport dari

mana-mana daerah di Perak oleh pembesar daerah.

Kekuasaan dan pengaruh pembesar daerah lazimnya berdasarkan kepada jumlah

pengikutnya.

Antara Pembesar daerah ialah Long Jaafar dan Ngah Ibrahim di Larut, Dato Maharaja

Lela di Pasir Salak, Dato Sagor di Kampung Gajah, Raja Jumaat di Lukut, Raja

Abdullah di Kelang, Dato Bahaman di Semantan dan sebagainya.

. Peringkat Kampung

Kampung merupakan unit politik yang paling kecil dalam sistempolitik di negerinegeri

Melayu.

Pentadbiran kampung diketuai oleh Penghulu ataupun Tok Kweng di Kelantan.

Mengikut adat, penghulu dipilih berdasarkan keturunan. Mereka yang dipilih akan

dilantik oleh sultan dengan cara menganugerahkan surat tauliah.

Penghulu akan menjadi perantaraan antara Pembesar Daerah dan rakyat.

Penghulu tidak dibayar gaji tetapi memperolehi pendapatan daripada hasil cukai yang

dipungut daripada anak kampungnya.

Sementara di Trengganu, semasa pemerintahan Sultan Omar, penghulu

bertanggungjawab terus kepada baginda.

C. KESIMPULAN (2 markah)

Sistem politik Melayu tradisional yang berasaskan Kesultanan Melayu Melaka telah

memberikan sultan dan raja kuasa mutlak untuk mentadbir sesebuah negeri Melayu.

Sementara bagi membantu sultan melaksanakan pentadbiran negeri, diwujudkan

jawatan pembesar peringkat pusat,, daerah bagi mentadbir daerah dan penghulu pula

mentadbir kampung. Selepas campurtangan British sultan tidak mempunyai kuasa

dalam pentadbiran negeri, sementara peranan pembesar daerah telah diambilalih oleh

Pegawai Daerah British. Pentadbir peringkat mukim dan kampung pula diketuai oleh

pembesar Melayu yang sanggup bekerjasama dengan British.